flüt ve Lir

Rivayete göre Kırların Tanrısı Pan,Güneş Tanrısı Apollon’a kafa tutup onunla yarışmak istemiş:Yarı keçi yarı insan görünümlü Pan,flütü ile Apollon’un lirinden daha güzel sesler çıkardığı,daha güzel müzik yaptığı iddiasındaymış.Kibirli Apollon pek sinirlenmiş Pan’ın meydan okumasına.Ona bir güzel ders vermek için yarışma önerisini kabul etmiş.Hakem olarak Dağ tanrısı Tmolos seçilmiş.O sırada oradan geçmekte olan, sıradan,kaba saba Frigya kralı Midas,Keçi ayaklı Pan’ın müzikte daha iyi olduğunu söyleyince çok öfkelenmiş Apollon.Gerçi Tmolos Apollonbirinci seçmiş ama Pan’ın flütünü beğendiğini söyleyen Midas’ı cezalandırmayı kafasına koymuş Apollon;Midas’ın kulaklarını eşek kulağına çevirmiş.

Müzik zevkimizi paylaşmayanları Midas gibi eşek kulaklı ilan eden bir elitist ya da snob yanımız vardır çoğumuzun.Her toplumun bir seçkin müziğinin karşısında seçkinlerin hor gördüğü popüler bir müzik vardır.Bunun son derece doğal birşey olduğunu düşünürüz.Ama aslında Apollon ve Pan’ın hikayesinde su katılmamış müzik zevkinin dışında neler var neler.Apollon kozmopolit greklerin tanrısıdır,Pan sonradan Yunan Tanrılar ailesine katılmıştır.Muhtemelen darmadağın edilip üzerinde hegemonya kurulmuş bir halkın tanrısı idi Pan.Şehirli değil taşralı,köylerde yaşayan ya da göçebe yaşayıp koyun otlatan bir halkın.Onları mağlup edenler başlarda küçümsemişler,kendi kültürlerine entegre olsun istememişler,fakat zamanla onların tanrısına olimposta bir paye verip kendi kültürlerine dahil etmişler.elbette bu halka ikinci sınıf insan muamelesi yapmaktan vazgeçmemişler.Midas’ın hikayesi katışıksız müzik zevklerinin kasrşılaştırılmasının değil,seçkin bir halkın taşralı bir halkı küçük görmesinin hikayesi aslında.

Gerçi bu öne sürdüğüm iddialar tartışmasız tarihsel delillere değil bir takım tahmin ve akıl yürütmelerime dayanıyor.Ama akla yakın olmadığını kim söyleyebilir?..Yoksa bunun Güngör Dilmen’in değil tarihsel,mitolojik gerçeklerle bile ilgisi olmayan bir oyunu olduğunu mu düşünüyorsunuz?

İyi müziği iyi yapan,kötü müziği kötü yapan ölçüt nedir*Bir müzik daha fazla karmaşık,daha derin,daha teknik,öğrenilmesi ve icrası için eğitim isteyen niteliklere sahip olunca mı iyi müzik,üstün müzik oluyor?..Klasik batı müziği en iyisi midir mesela?..Günümüzde caz müziği kasik müzikle eşdeğer bir saygınlıkta ama ilk ortaya çıktığında caz müziğini bir çok seçkin müziğin yozlaşması olarak görmüş yerden yere vurmuştu.

Karmaşık ve derin olan müziğin daima en iyi müzik olduğundan kuşkuluyum.İyi müzik bana göre yerleşik kanaatleri sarsmış olan müziktir.Örneğin basit olmakla birlikte öylesine güçlü şarkılar türküler vardır ki,bunlar kendimizi ifade etmenin bir aracı olarak,hislerimizin tercümanı ve içsel yaşantılarımızın simgesel ifadesi olma yolunda o karmaşık ve derin yapılı müziklerden daha önemli roller oynarlar.Basit ama öyle muhteşem bir müzik olabilir ki bu,adeta doğanın mucizevi bir sürprizi gibidirler. Müzik dediğimiz şeyin kökeninde acı içinde yenilgiye uğramış kabile mensuplarının çığlıkları olduğu söylenmektedir.İşte en iyi müzikler bu en eski acı çığlığı bir kez daha üretmiş müziklerdir..